Nhiều phụ huynh lo lắng về việc béo phì ảnh hưởng đến chiều cao của con, đặc biệt là trong giai đoạn phát triển quan trọng. Thực tế, chiều cao và cân nặng có mối quan hệ mật thiết. Trẻ em béo phì có thể gặp một số vấn đề sức khỏe và ảnh hưởng đến chiều cao tối ưu khi trưởng thành.
Tại các thành phố lớn, tỷ lệ béo phì đang gia tăng nhanh chóng, kéo theo nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và tâm lý con người. Ảnh hưởng của béo phì lên chiều cao cũng là một trong những mối lo ngại hàng đầu.
Béo phì ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao ở trẻ
Béo phì là tình trạng tích tụ quá nhiều mỡ thừa trong cơ thể, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tổng thể, bao gồm cả sự phát triển chiều cao.
Béo phì có thể ảnh hưởng đến chiều cao ở trẻ em, đặc biệt là trong giai đoạn phát triển quan trọng thời thơ ấu và khi dậy thì. Vậy béo phì ảnh hưởng đến chiều cao của trẻ như thế nào?
Béo phì ở trẻ được coi là “ngõ cụt” của chiều cao
Theo các nghiên cứu, trẻ em béo phì thường cao hơn so với bạn bè cùng lứa tuổi trước khi bước vào giai đoạn dậy thì. Tuy nhiên, sau giai đoạn này, trẻ em béo phì có thể ngừng tăng trưởng sớm hơn và cuối cùng có chiều cao trung bình thấp hơn khi trưởng thành.
Sự tích tụ mỡ thừa gây ra các rối loạn nội tiết, ảnh hưởng đến hormone tăng trưởng (GH) và các yếu tố khác liên quan đến sự phát triển xương.
Không chỉ vậy, khi bị thừa cân béo phì, trọng lượng cơ thể sẽ gây áp lực lên xương và khớp, đặc biệt là khớp gối và khớp hông, khiến xương khó phát triển và dài ra. Trẻ em béo phì ít vận động hơn, vì vậy, cơ bắp của trẻ yếu đi và cũng dẫn đến hạn chế sự phát triển của hệ xương.
Một điều thường thấy ở trẻ em béo phì là chế độ ăn uống thiếu cân bằng, trẻ ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, đồ ngọt và chất béo bão hòa nên dễ bị thiếu hụt các dưỡng chất thiết yếu cho sự phát triển chiều cao như canxi, vitamin D, protein,…
Có thể thấy, béo phì có thể bằng nhiều con đường cả trực tiếp và gián tiếp tác động đến sự phát triển chiều cao chiều cao của trẻ. Do đó, để đảm bảo sự phát triển chiều cao tối ưu của trẻ, việc duy trì một chế độ ăn uống cân đối, thường xuyên vận động và quản lý cân nặng của trẻ là điều cần thiết.
Béo phì có ảnh hưởng đến chiều cao của người trưởng thành?
Béo phì có ảnh hưởng tới chiều cao của người trưởng thành không? Trên thực tế, chiều cao của hầu hết mọi người sẽ ngừng phát triển khi qua tuổi dậy thì. Vì vậy, béo phì không tác động quá nhiều đến sự tăng trưởng chiều cao nữa. Tuy nhiên nó vẫn có thể ảnh hưởng đến cảm giác về chiều cao, hình thể của họ, khiến người đó trông thấp hơn.
Cân nặng dư thừa gây áp lực lớn lên cột sống, khớp gối và hông, dẫn đến các vấn đề như thoái hóa đĩa đệm và đau lưng, khiến người đó phải khom, gù lưng; dẫn đến thoái hóa khớp và dáng đi khập khiễng, bất thường. Béo phì cũng có thể làm suy yếu cơ bắp, đặc biệt là cơ lưng và bụng, dẫn đến tư thế cong hoặc không thẳng. Những điều này làm cho người béo phì có vẻ thấp hơn so với có cùng chiều cao mà không bị béo phì.
Bên cạnh đó, lượng mỡ thừa thường tích tụ ở vùng bụng có thể làm cho thân trên của cơ thể trông ngắn hơn, cũng khiến tổng thể người đó trông thấp hơn.
Những vấn đề khiến béo phì ảnh hưởng đến chiều cao
Béo phì ảnh hưởng đến chiều cao ở thanh thiếu niên và người trưởng thành do một số vấn đề sau:
Béo phì ảnh hưởng đến chiều cao theo nhiều cách
Rối loạn nội tiết tố
- Lượng mỡ thừa trong cơ thể có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất và hoạt động của các hormone quan trọng liên quan đến sự phát triển chiều cao, bao gồm hormone tăng trưởng (GH), hormone tuyến giáp (T3, T4) và insulin.
- Rối loạn nội tiết tố do béo phì có thể dẫn đến tình trạng dậy thì sớm, khiến các mảng sụn ở đầu xương đóng lại sớm hơn bình thường, hạn chế khả năng tăng chiều cao.
Ảnh hưởng đến hệ xương khớp
- Cân nặng quá mức có thể gây áp lực lớn lên các khớp xương, đặc biệt là khớp gối và khớp hông, ảnh hưởng đến sự phát triển của hệ xương.
- Thừa cân béo phì cũng có thể dẫn đến các vấn đề về tư thế như gù lưng (kyphosis) hoặc võng lưng (lordosis), sai tư thế khi ngồi, đứng hoặc đi lại để giảm đau hoặc do mệt mỏi, ảnh hưởng tiêu cực đến cấu trúc xương và chiều cao.
- Béo phì cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về xương khớp như thoái hóa khớp, ảnh hưởng đến khả năng vận động và phát triển chiều cao.
Giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng
- Chế độ ăn uống thiếu cân bằng và nhiều thực phẩm chế biến sẵn, đồ ngọt, nước ngọt có ga ở người béo phì có thể dẫn đến tình trạng thiếu hụt các dưỡng chất thiết yếu cho sự phát triển chiều cao như canxi, vitamin D, protein.
- Khả năng hấp thu dinh dưỡng của cơ thể cũng có thể bị ảnh hưởng bởi lượng mỡ thừa trong cơ thể.
Yếu tố tâm lý
- Thanh thiếu niên và người trưởng thành béo phì có thể gặp phải những vấn đề về tâm lý như tự ti, mặc cảm, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và khả năng phát triển toàn diện, bao gồm cả chiều cao.
Ngoài ra, một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng béo phì có thể ảnh hưởng đến cấu trúc DNA, dẫn đến những thay đổi di truyền ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao.
Các yếu tố ảnh hưởng đến chiều cao
Tình trạng thừa cân, béo phì chỉ là một phần tác động đến sự phát triển và duy trì chiều cao của chúng ta. Ngoài ra, còn rất nhiều yếu tố quan trọng khác tác động đến chiều cao như:
Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến chiều cao
Di truyền đóng vai trò nền tảng, chiếm 23% trong việc quyết định chiều cao. Yếu tố này ảnh hưởng đến chúng ta ngay từ khi còn trong bụng mẹ. Nếu mẹ được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, thai nhi sẽ có điều kiện phát triển khung xương tốt, dẫn đến chiều cao lý tưởng.
Ngược lại, nếu mẹ suy dinh dưỡng, trẻ có nguy cơ thấp bé, nhẹ cân khi chào đời. Di truyền ảnh hưởng rõ rệt đến chiều cao của trẻ cho đến khi 2 tuổi.
Giai đoạn tiền dậy thì và dậy thì là thời điểm vàng để vọt cao. Đây là lúc cơ thể trẻ có thể trải qua “cuộc đại nhảy vọt” về chiều cao, đặc biệt là ở con trai. Tuy nhiên, quy luật này không áp dụng cho tất cả mọi người. Có bạn phát triển chiều cao sớm từ 7-8 tuổi, nhưng cũng có bạn chỉ bắt đầu tăng trưởng mạnh mẽ sau khi dậy thì.
Bên cạnh di truyền, dinh dưỡng đóng góp 32% vào sự phát triển chiều cao. Các dưỡng chất thiết yếu cho xương như protein, canxi, kẽm, sắt, phospho đóng vai trò “cốt bêtông” giúp xương chắc khỏe. Lysin, vitamin A, vitamin D,… được ví như “chất xúc tác” giúp tăng cường hiệu quả hấp thu và chuyển hóa các dưỡng chất này.
Vận động cũng là yếu tố quan trọng, chiếm 20% trong việc phát triển chiều cao. Các hoạt động như chạy nhảy, vươn người, chơi bóng rổ,… giúp kéo giãn cơ thể, kích thích sụn đầu xương phát triển, từ đó tăng chiều cao hiệu quả. Nghiên cứu cho thấy, tập luyện 90-120 phút mỗi ngày giúp cơ thể tiết ra lượng hormone tăng trưởng gấp ba lần so với người ít vận động.
Ngủ đủ giấc cũng góp phần quan trọng vào sự phát triển chiều cao. Theo các nhà khoa học, 90% sự phát triển của xương diễn ra trong giấc ngủ. Do đó, để tối ưu hóa quá trình này, hãy đảm bảo ngủ đủ giấc mỗi đêm, đặc biệt là trong giai đoạn dậy thì.
Làm sao đển giảm cân và tăng chiều cao hiệu quả?
Để giảm cân hiệu quả nhưng vẫn đảm bảo sức khỏe và hỗ trợ tăng chiều cao cho thanh thiếu niên, cần chú trọng xây dựng chế độ dinh dưỡng và lối sống khoa học. Dưới đây là những bí quyết vàng:
Cách giảm cân, duy trì vóc dáng, tăng chiều cao
Chế độ ăn uống
- Bổ sung đầy đủ dưỡng chất: Cung cấp đầy đủ protein, canxi, vitamin và khoáng chất thiết yếu cho cơ thể, đặc biệt là các thực phẩm giàu canxi như sữa, phomai, rau xanh đậm; thực phẩm giàu protein như thịt nạc, cá, trứng, các loại đậu; thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất như trái cây, rau củ.
- Hạn chế thực phẩm không tốt: Giảm thiểu đồ ngọt, thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, nước ngọt có ga vì chứa nhiều calo, chất béo không tốt và ít dinh dưỡng.
- Ăn đúng bữa, đủ bữa: Chia thành 5-6 bữa nhỏ mỗi ngày thay vì 3 bữa chính để cơ thể luôn được cung cấp năng lượng và tránh cảm giác thèm ăn.
- Chú ý cách chế biến: Ưu tiên phương pháp hấp, luộc, nướng, kho thay vì chiên, rán để hạn chế dầu mỡ.
- Uống đủ nước: Nước lọc giúp thanh lọc cơ thể, hỗ trợ trao đổi chất và tạo cảm giác no lâu.
Lối sống khoa học
- Tập luyện thể dục thể thao thường xuyên: Ít nhất 30 phút mỗi ngày với các bài tập phù hợp như chạy bộ, bơi lội, bóng rổ, cầu lông,… giúp đốt cháy calo, tăng cường sức khỏe và hỗ trợ phát triển chiều cao.
- Ngủ đủ giấc: Ngủ đủ 8 tiếng mỗi đêm để cơ thể có thời gian phục hồi và phát triển.
- Hạn chế căng thẳng: Stress có thể ảnh hưởng đến nội tiết tố, dẫn đến tích tụ mỡ thừa. Do đó, cần học cách thư giãn, giải tỏa căng thẳng bằng các hoạt động như yoga, thiền,…
- Kiên trì và theo dõi tiến độ: Giảm cân và tăng chiều cao cần thời gian và sự kiên trì. Hãy theo dõi tiến độ thường xuyên để điều chỉnh chế độ dinh dưỡng và tập luyện phù hợp.
Bên cạnh những bí quyết trên, phụ huynh cũng cần tạo môi trường sống tích cực, khuyến khích con em mình có thói quen ăn uống và vận động khoa học để hỗ trợ quá trình giảm cân và tăng chiều cao hiệu quả.
Đối với người trường thành bị béo phì, thừa cân, ảnh hưởng xương khớp tư thế bên cạnh việc thực hiện các biện pháp giảm cân phù hợp cũng cần rèn luyện để thay đổi tư thế sao cho chuẩn.
Cơ thể thấy béo phì gây ảnh hưởng đến chiều cao bằng nhiều cách khác nhau có thể gây ảnh hưởng và làm giảm chiều cao cũng như sức khỏe, sự linh hoạt của cơ thể. Hi vọng, bài viết trên của Tinh Lá Sen OB sẽ giúp bạn hiểu hơn về mối liên hệ giữa cân nặng và chiều cao, từ đó có những biện pháp quản lý cân nặng một cách hợp lý.
